ว่าด้วย… แผนแม่บทส่งเสริมคุณธรรมแห่งชาติ ฉบับที่ 1
“การประกาศใช้แผนแม่บทส่งเสริมคุณธรรมชาติ ฉบับที่ 1 พ.ศ.2559 ถึง 2564 เป็นแผนงานระดับชาติในการส่งเสริมคุณธรรมอย่างเป็นระบบฉบับแรกของประเทศไทย ที่เปิดโอกาสให้ทุกภาคส่วนได้มีส่วนร่วมในการปลูกฝังคุณธรรม สร้างค่านิยม และจิตสำนึกที่ดีให้แก่ประชาชน เป็นการขับเคลื่อนตามแนวคิดปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงผ่านกลไกประชารัฐ เพื่อให้ครอบคลุมทุกมิติ โดยเน้นการสร้างความเข้มแข็งจากภายใน และใช้คุณธรรมในการพัฒนา สร้างคนไทยให้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ รวมทั้งสร้างสังคมคุณธรรมที่เกื้อกูลและแบ่งปันซึ่งต้องช่วยกันไม่ใช่เรื่องง่ายๆ ในปี 2560 นี้จะเน้นเรื่องคุณธรรม 4 ประการ คือ ความพอเพียง มีวินัย สุจริต และจิตอาสา รวมทั้งการขยายเครือข่ายชุมชนคุณธรรม องค์กรหน่วยงานคุณธรรมในทุกพื้นที่ซึ่งปัจจุบันก็มีอยู่หลายแห่ง ไม่ว่าจะเป็นหน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสังคม ภาคสื่อมวลชนและภาคประชาชนกว่า 300 หน่วยงาน ที่ได้ร่วมกันประกาศเจตนารมณ์นี้และผนึกกำลังกันสร้าง อบต.คุณธรรม บริษัทคุณธรรม โรงเรียนคุณธรรม โรงพักคุณธรรม โรงพยาบาลคุณธรรม และอื่นๆ อีก จนสามารถขยายเป็นภาคีเครือข่ายได้มากกว่า 1,000 แห่งทั่วประเทศแล้ว ชุมชนและองค์ที่มีคุณธรรมทั้ง 4 ประการดังกล่าวแล้วอาจจะยังไม่พอ เราต้องช่วยกันเพื่อเป็นการสร้างชุมชนที่สามารถพึ่งพาตนเองและพึ่งพาซึ่งกันและกันได้อีกด้วย ทั้งนี้รัฐบาลมีความเชื่อมั่นว่า แผนแม่บทส่งเสริมคุณธรรมนี้ซึ่งสอดคล้องกับยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี ที่เราให้ความสำคัญต่อทรัพยากรมนุษย์และชุมชน จะสามารถนำพาทุกคนและประเทศชาติไปสู่ความมั่นคง มั่งคั่ง และยั่งยืน ให้หลุดพ้นจากกับดักการทุจริตคอรัปชั่นให้ได้ในที่สุด”
คำกล่าวของนายกรัฐมนตรี พลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา ในรายการ “ศาสตร์พระราชา สู่การพัฒนาที่ยั่งยืน” เผยแพร่ทางวิทยุโทรทัศน์รวมการเฉพาะกิจแห่งประเทศไทย (ทรท.) เมื่อช่วงค่ำของวันที่ 14 เมษายน ที่ผ่านมา
จึงเป็นโอกาสอันสมควรยิ่งที่ประชาชนคนไทยทุกเพศ วัย และทุกสาขาอาชีพ จะต้องตื่นตัวรับรู้กับการประกาศใช้แผนแม่บทส่งเสริมคุณธรรมแห่งชาติ ฉบับที่ 1 นี้ ด้วยข้อสรุปที่ว่า สังคมไทยกำลังเผชิญกับวิกฤตความเสื่อมถอยทางด้านคุณธรรม จริยธรรม ซึ่งสะท้อนได้จากคนในสังคมมีความถี่ในการใช้ความรุนแรงในการแก้ปัญหามากขึ้น ทั้งปัญหาการแย่งชิงทรัพยากรระหว่างชุมชน ความคิดเห็นที่แตกต่างทางการเมือง ปัญหาการแพร่ระบาดของยาเสพติดและการพนันเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะในกลุ่มเด็กและเยาวชน
ปัญหาต่างๆ เหล่านี้ เกิดจากสังคมไทยย่อหย่อนจากศีลธรรมอันดีงาม ทำให้คนในสังคมขาดความยับยั้งชั่งใจ ขาดการใช้เหตุ และผล ขาดความเอื้ออาทร ส่งผลให้ความมีคุณธรรมในสังคมปัจจุบันลดน้อยลง ถึงขั้นวิกฤติ
ข้อสรุปของปัญหาด้านคุณธรรมจริยธรรมในสังคมไทยที่ว่านี้ มิใช่จะเป็นการคิด นึกแล้วเขียนเอาเอง แต่เป็นการศึกษาวิเคราะห์จากผลการสำรวจของสวนดุสิตโพล จาก ก.พ. จากนิด้าโพล จาก สสส. จากกรุงเทพโพล จาก สกศ. รวมทั้งนักวิชาการ ฯลฯ
ในแผนแม่บทส่งเสริมคุณธรรมแห่งชาติ จึงเห็นว่าคนไทยควรนำทุนทางสังคมและวัฒนธรรมที่มีอยู่นั้นมาเป็นข้อปฏิบัติหลักสำหรับการส่งเสริมคุณธรรม ได้แก่ การยึดและปฏิบัติตามหลักธรรมทางศาสนาเกี่ยวกับการสอนให้เป็นคนซื่อตรง มีวินัย เสียสละ และความพอเพียง มาบูรณาการกับการดำเนินชีวิตเพื่อเป็นแนวทางในการประพฤติปฏิบัติตนได้อย่างถูกต้อง
แก่นแท้ของหลักธรรมแต่ละศาสนานั้น ล้วนสอนให้เป็นคน คิดดี ทำดี ทำถูกต้องจนเป็นธรรมชาติหรือลักษณะนิสัย เพราะหลักธรรมที่ทุกศาสนาสอน สอนเรื่องความซื่อตรง ความเมตตากรุณาต่อเพื่อนมนุษย์ การไม่ละเมิดสิ่งของและสิทธิผู้อื่น การรักษาให้ตนเองมีสติสัมปชัญญะเพื่อให้ละเว้นการกระทำความไม่ดี
การขับเคลื่อนแผนแม่บทส่งเสริมคุณธรรมแห่งชาติ ในหัวข้อที่ 1 “ความพอเพียง” หมายถึงการน้อมนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงในพระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 มาเป็นหลักในการพัฒนาคุณภาพชีวิต เพื่อให้สามารถดำเนินชีวิตอย่างมั่นคง บนพื้นฐานของการพึ่งพาตนเอง ความพอมีพอกิน การรู้จักพอประมาณ และการคำนึงถึงความมีเหตุผลโดยยึดหลักทางสายกลาง
“ความพอเพียง” ตามพระราชดำรัสนี้ เป็นปรัชญาที่ชี้แนะแนวทางการดำรงอยู่และปฏิบัติตนด้วยวิถีชีวิตความรู้ควบคู่คุณธรรม มีความอดทน อดกลั้น อดออม ดำรงไว้ซึ่งความซื่อสัตย์สุจริต โดยมีพื้นฐานมาจากชีวิตดั้งเดิมของสังคมไทย
ทั้งนี้ ในการประชุมคณะกรรมการส่งเสริมคุณธรรมแห่งชาติ ครั้งที่ 2 ประจำปี 2560 เพื่อรายงานความก้าวหน้าและความร่วมมือในการดำเนินงานตามแผนแม่บทส่งเสริมคุณธรรมแห่งชาติ ฉบับที่ 1 (พ.ศ.2559-2564) โดยมี นายวีระ โรจน์พจนรัตน์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม พร้อมด้วย นายปรารพ เหล่าวานิช เลขานุการรัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม นายกฤษศญพงศ์ ศิริ ปลัดกระทรวงวัฒนธรรม นายมานัส ทารัตน์ใจ อธิบดีกรมการศาสนา คณะกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิ ผู้แทนกระทรวงต่างๆ และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ณ ห้องประชุม 1 ชั้น 19 กระทรวงวัฒนธรรม เมื่อวันพุธที่ 29 มีนาคม 2560 โดยมี พลเอก ธนะศักดิ์ ปฏิมาประกร รองนายกรัฐมนตรี เป็นประธาน
การประชุมในครั้งนี้ ที่ประชุมได้มอบหมายให้ศูนย์คุณธรรม (องค์การมหาชน) จัดทำหลักการส่งเสริมคุณธรรมแกนกลาง (Masterpiece) เป็นภาพรวมสำหรับให้หน่วยงานหรือองค์กรต่างๆ นำไปใช้หรือต่อยอดได้ และการจัดทำสื่อประชาสัมพันธ์รณรงค์คุณธรรม 4 ประการ ได้แก่ พอเพียง วินัย สุจริต จิตอาสา เพื่อให้ทุกภาคส่วนได้นำไปขยายผลสู่การปฏิบัติ เพื่อให้สิ่งดีงามและความจงรักภักดีแทรกซึมไปในจิตใจของผู้รับชม และจัดทำสมุดบันทึกความดี ซึ่งกระทรวงวัฒนธรรม มีนโยบายนำมิติทางศาสนา ศิลปวัฒนธรรมมาสร้างความสงบสุข ความเอื้ออาทร สมานฉันท์ให้แก่คนในสังคม
นอกจากนี้ ได้ประสานความร่วมมือไปยังเครือข่ายโรงเรียนส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมทั้งในส่วนกลางและส่วนภูมิภาค จำนวน 50 แห่ง ให้เข้าร่วมโครงการ “บันทึกความดีตามรอยพ่อ” ให้นักเรียนในโรงเรียนได้บันทึกความดี คัดเลือก ยกย่อง และมอบเกียรติบัตรแก่นักเรียนที่มีผลงานโดดเด่นในการประพฤติปฏิบัติคุณธรรมตามพระราชดำรัสฯ พอเพียง วินัย สุจริต จิตอาสา
ณ. หนูแก้ว
