วันนี้ (๙ ก.ย.๖๓) หม่อมเจ้าอุทัยกัญญา ภาณุพันธุ์ เสด็จเป็นประธานพิธีทักษิณานุปทาน ถวายเครื่องทองน้อย วางพวงมาลา ด้วยสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณ ในสมเด็จพระเทพศิรินทรา บรมราชินี ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ เนื่องในวันสวรรคต ณ พระบรมราชานุสาวรีย์ สมเด็จพระเทพศิรินทรา บรมราชนี โรงเรียนเทพศิรินทร์ เขตป้อมปราบศัตรูพ่าย กรุงเทพฯ พร้อมด้วยราชสกุลจักรพันธุ์ ราชสกุลศิริวงศ์ และหัวหน้าหน่วยราชการ ชมรมศิษย์เก่าโรงเรียนเทพศิรินทร์
การนี้ทรงกรุณาให้ นายภาสกร ใจการ ผู้ช่วยเลขานุการในองค์ฯ เชิญพวงมาลาถวายพระราชานุสาวรีย์ สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี ร่วมพิธีโรงเรียนเทพศิรินทร์ ๙ โครงการหลวง ในพระบรมราชูปถัมภ์ อ.ฝาง จ.เชียงใหม่
หม่อมเจ้าอุทัยกัญญา ภาณุพันธุ์ เป็นพระธิดาในพระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นภาณุพงศ์พิริยเดช ประสูติแต่หม่อมพเยาว์ ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา เป็นพระนัดดาในสมเด็จพระราชปิตุลา บรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช และเป็นพระราชปนัดดาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๔)
ประวัติโรงเรียนเทพศิรินทร์
ในปี พ.ศ. ๒๔๑๙ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีพระชนมายุครบเบญจเพส จึงมีพระราชดำริที่จะสร้างพระอารามเพื่อทรงอุทิศพระราชกุศลถวายสนองพระเดชพระคุณแด่องค์พระราชชนนี คือ สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาวัดเทพศิรินทราวาสขึ้น โรงเรียน เทพศิรินทร์ ได้รับการสถาปนาจาก องค์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อวันที่ ๑๕ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๒๘ ด้วยพระราชปรารภที่จะทำนุบำรุงการศึกษาเล่าเรียนให้เจริญแพร่หลายขึ้นโดยรวด เร็วจึงมีพระบรมราชโองการให้จัดการศึกษาสำหรับราษฎรขึ้น
ในช่วงแรกเริ่มนั้น ในปี พ.ศ. ๒๔๓๘ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช ได้ทรงดำริที่จะสร้างตึกเรียนสำหรับวัดเทพศิรินทราวาสขึ้น เพื่ออุทิศพระกุศล สนองพระเดชพระคุณแห่งองค์ สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี พระชนนี และเพื่ออุทิศพระกุศลแก่ หม่อมแม้น ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา ชายาของพระองค์ ตึกเรียนหลังแรกนี้ได้รับการออกแบบให้มีศิลปะเป็นแบบโกธิคซึ่งถือว่าเป็นอาคารศิลปะโกธิคยุคแรกและมีที่เดียวในประเทศไทย โดยสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้าจิตรเจริญ กรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์เป็นผู้ออกแบบ
ปี พ.ศ. ๒๔๔๕ ตึกเรียนหลังแรกของโรงเรียนได้สร้างเสร็จและได้ทำพิธีเปิดการเรียนการสอนใน วันที่ ๙ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๔๕ ด้วยพระมหากรุณาธิคุณแห่งองค์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานนามตึกเรียนหลังนี้ว่า ตึกแม้นนฤมิตร์ และได้พระราชทานนามโรงเรียนว่า “เทพศิรินทร์” อีกทั้งยังมีพระราชดำริให้ย้ายโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย มายังตึกแม้นนฤมิตร์อีกด้วย เพื่อรอการก่อสร้างตึกอาคารเรียนที่โรงเรียนนั้น
ตราโรงเรียนเทพศิรินทร์
ตรานี้ได้ใช้เป็นตราเสื้อสามารถของโรงเรียนตลอดจนสมาคมนักเรียนเก่า ฯ ด้วย จึงขออธิบายพอสังเขปว่า องค์ประกอบของตราโรงเรียนนั้น มีความหมายทั้งสิ้น
ตราพระอาทิตย์กับทะเล แสดงถึงพระอาทิตย์พึ่งแรกขึ้น หมายถึงสมเด็จพระปิตุลาบรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช
ภาณุรังษี แปลว่าพระอาทิตย์พึ่งแรกขึ้น ด้วยพระองค์ทรงมีพระเดชพระคุณต่อโรงเรียนเทพศิรินทร์เป็นเอนกประการ ได้ทรงสร้างตึกแม้นนฤมิตรให้เป็นสถานที่เล่าเรียน ซึ่งเป็นตึกแรกของโรงเรียน
อักษร “ม” หมายถึง หม่อมแม้น ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา อนุสาวรีย์ที่ระลึกของหม่อมแม้นอยู่ชั้นหนึ่ง ณ ตึกแห่งนี้ เพราะตึกที่สมเด็จพระราชปิตุลาฯ ทรงสร้างนั้น ทรงอุทิศส่วนกุศลแด่หม่อมแม้น ซึ่งหมายความว่าถ้าไม่มีหม่อมแม้น ตึกแม้นนฤมิตรซึ่งเป็นที่ก่อกำเนิดโรงเรียนเทพศิรินทร์คงยังไม่มี จึงนับว่าควรทำเครื่องหมายไว้เป็นที่ระลึกชายาสุดที่รักของสมเด็จพระราชปิตุลาฯ
ดอกรำเพยนั้น หมายถึง สมเด็จพระเทพศิรินทรามาตย์ ด้วยพระนามเดิมของพระองค์ท่านว่า หม่อมเจ้าหญิงรำเพย ราชสกุลศิริวงศ์ การที่ทำเป็นเครื่องหมายไว้ ก็เพื่อเป็นประโยชน์แก่ชนรุ่นหลังจะได้ระลึกอยู่เสมอว่า นามเทพศิรินทร์นั้นได้มาจากพระองค์ท่าน อันเป็นามมงคลยิ่งควรรักษาไว้จงดี
ดอกรำเพย จึงถือเป็นสัญลักษณ์อย่างหนึ่งของโรงเรียนเทพศิรินทร์
